Σε προηγούμενα άρθρα, ανακαλύψαμε τη σημασία της παιχνιδοποίησης στην εκπαίδευση για τη βελτιστοποίηση των εμπειριών μάθησης και διδασκαλίας και τα πολυάριθμα οφέλη που προσφέρει. Επιπλέον, μάθαμε ότι η παιχνιδοποίηση θα μπορούσε να βοηθήσει μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές και μαθητές με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός.  Αλλά είναι η παιχνιδοποίηση πραγματικά για όλους;

Η ανάπτυξη μιας δραστηριότητας παιχνιδοποίησης δεν είναι απλή: οι μηχανισμοί και ο σχεδιασμός της δεν είναι τόσο εύκολο να εφαρμοστούν και υπάρχουν πολλές μεταβλητές που πρέπει να ληφθούν υπόψη (Maestri, & άλλοι 2015).

Για να λειτουργήσει η παιχνιδοποίηση, οι παιγνιώδεις και οργανωτικοί στόχοι πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τους εκπαιδευτικούς στόχους που θέλουν να επιτύχουν οι εκπαιδευτικοί, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ανάγκες και το επίπεδο δεξιοτήτων και γνώσεων των μαθητών.

Φυσικά, η παιχνιδοποίηση δεν είναι πάντα η σωστή λύση. Επομένως, πριν προχωρήσετε στη φάση σχεδιασμού της παιχνιδοποιημένης εμπειρίας, είναι πάντα σημαντικό να θέσετε πρώτα το προκαταρκτικό ερώτημα: “Έχει νόημα να εφαρμοστεί η παιχνιδοποίηση σε αυτή την συγκεκριμένη δραστηριότητα/μάθημα/στόχο;”.

Σύμφωνα με το πλαίσιο που παρέχει ο Werbach e Hunter (2012), με βάση ορισμένα δεδομένα της ανθρώπινης ψυχολογίας, όπως τα κίνητρα, το ενδιαφέρον και η συμπεριφορά των ανθρώπων, υπάρχουν ορισμένα βασικά στοιχεία της παιχνιδοποίησης που δεν πρέπει να ξεχνάμε:

• στοιχεία (εργαλεία και στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν)
• μηχανική (βασικές ενέργειες που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα στοιχεία οδηγούν σε συμπεριφορά σε μικροεπίπεδο)
• δυναμική (αποτελέσματα που σχετίζονται με τη συμπεριφορά, τις αλληλεπιδράσεις και τις προθέσεις των παικτών).

Επιπλέον, είναι σημαντικό να εξεταστούν περαιτέρω (Baldi, 2014-2015):

• Κίνητρα: ποια είναι τα κατάλληλα κίνητρα για να ενθαρρυνθούν τα άτομα/φοιτητές να συμμετάσχουν στην Παιχνιδοποίηση; Υπάρχουν τρεις κύριες ομάδες δραστηριοτήτων για τις οποίες τα κίνητρα των συμμετεχόντων καθίστανται ζωτικής σημασίας: δημιουργική εργασία, απλές εργασίες και αλλαγή συμπεριφοράς.
• Σχετικές επιλογές: είναι οι δραστηριότητες που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της διαδικασίας παιχνιδοποίησης επαρκώς ενδιαφέρουσες; Είναι σημαντικό οι δραστηριότητες αυτές να επιτρέπουν στους ανθρώπους το σωστό επίπεδο ελευθερίας δράσης, αποφεύγοντας κάθε “προκατασκευασμένη” διαδρομή.
• Δομή: μπορούν οι επιθυμητές συμπεριφορές να διευκολυνθούν και να υποκινηθούν μέσω απλών και κατανοητών κανόνων σχεδιασμού;
• Πιθανές συγκρούσεις: εάν εφαρμοστεί, θα μπορούσε η δραστηριότητα παιχνιδοποίησης να έρθει σε σύγκρουση με προϋπάρχουσες “δομές κινήτρων”; Είναι σημαντικό να αναλυθεί το ήδη υπάρχον σύστημα παρακίνησης, ώστε να μην δημιουργηθούν συγκρούσεις: τα νέα ερεθίσματα που επιβραβεύονται θα πρέπει να εναρμονιστούν με εκείνα που ήδη ανταμείβονται.

Όλες αυτές οι παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη, αντιμετωπίζοντάς τες ως πραγματικούς επιμέρους στόχους του έργου, προκειμένου να σχεδιαστούν επιτυχημένες παιχνιδοποιημένες δραστηριότητες.

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό μια παιχνιδοποιημένη δραστηριότητα να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο γνώσεων των μαθητών και να τους παρέχει άμεση ανατροφοδότηση. Οι προκλήσεις θα πρέπει να είναι ελαφρώς υψηλότερης δυσκολίας από το αρχικό επίπεδο, ώστε να τους δίνουν ικανοποίηση όταν τα καταφέρνουν και να μην τους κάνουν να ταπεινώνονται όταν αποτυγχάνουν (Kapp K.M., 2012).

Maestri A., Polsinelli P., Sassoon J., 2015, Giochi da prendere sul serio, Franco Angeli Editore, Milano.

Werbach K. e Hunter D., 2012, For the Win How Game Thinking Can Revolutionize Your Business, Wharton Digital Press, Philadelphia.

Baldi, T., 2014-2015, Elementi Di Gamification Applicati All’apprendimento Della Matematica, Alma Mater Studiorum Università di Bologna.

Kapp K.M., 2012, The Gamification of Learning and Instruction: Game-Based Methods and Strategies for Training and Education, Wiley, San Francisco.